Đông Triều. 14:04:38 15-04-2015 (GMT+7).
Kích cỡ chữ:
Lễ Đại Tường Cố Hòa Thượng Thích Giác Dũng
Ngày 24.2 Ất Mùi (12/4/2015),lễ Đại Tường cố Hòa thượng Thích Giác Dũng. -Nguyên Ủy viên Ban Thường trực Hội đồng Chứng minh GHPGVN
-Nguyên Trưởng Giáo đoàn III hệ phái Khất sĩ
-Nguyên Chứng minh Ban Trị GHPGVN tỉnh DakLak
-Trụ trì Tịnh xá Ngọc Quang
Viên tịch ngày 25 tháng 2 năm Quý Tỵ - DL. 2013
Đã được Tứ chúng Môn đồ pháp quyến Giáo đoàn III long trọng tổ chức tại đạo tràng Tịnh xá Ngọc Quang – TP. Buôn Ma Thuột.
Đến chứng minh và tham dự có chư tôn Giáo phẩm HĐCM – HĐTS/GHPGVN và chư tôn đức 6 Giáo đoàn Hệ phái Khất sĩ :
Đại lão Hòa Thượng Thích Giác Tường.Ủy viên Thường trực Hội đồng Chứng minh GHPGVN giáo phẩm chứng minh Hệ phái Khất sĩ
-Hòa thượng Thích Giác Giới. Uỷ viên Thường trực HĐTS kiêm Phó ban Tăng sự Trung ương; Trưởng Ban thường trực Giáo phẩm Hệ Phái Khất Sĩ Trụ trì Tổ đình Tịnh Xá Ngọc Viên, Vĩnh Long
-Hòa thượng Thích Giác Toàn. Phó Chủ tịch HĐTSGHPGVN, Phó trưởng Ban Thường trực Ban Giáo dục Tăng Ni Trung ương. Trụ trì Pháp Viện Minh Đăng Quang, TP. HCM
-Hoà thượng Thích Giác Thanh. Chứng minh Ban trị sự GHPGVN tỉnh Đăk Lăk; Giáo phẩm Hệ phái, Tri sự trưởng Giáo đoàn II. Trụ trì tịnh xá Ngọc Nguyên, tỉnh Đăk Lăk
-Thượng tọa Thích Châu Quang. Ủy viên HĐTS GHPGVN; Trưởng ban Trị sự GHPGVN tỉnh Đắk Lắk. Trụ trì chùa Sắc Tứ Khải Đoan, tỉnh Đăk Lăk
-Hòa thượng Thích Giác Chí. Ủy viên HĐTS GHPGVN; Phó Thường trực Ban trị sự GHPGVN tỉnh Đắk Lắk. Trụ trì tịnh xá Ngọc Thạnh, tỉnh ĐăkLăk
- Hòa Thượng Thích Giác Hùng. Chứng minh Ban trị sự Giáo đoàn III; Trụ trì tịnh xá Ngọc Bửu, TP. Tuy Hòa
-Hoà thượng Thích Giác Phương. Thành viên Chứng minh Ban trị sự Giáo đoàn III; Trụ trì tịnh xá Ngọc Quang, TP. BMT
-Hoà thượng Thích Giác Thuận. Ủy viên Ban Kiểm Soát TW GHPGVN; Tri sự trưởng Giáo đoàn III; Trụ trì tịnh xá Ngọc Phú, tỉnh Phú Yên
- Hòa Thượng Thích Giác Thành.Chứng minh Ban trị sự GHPGVN tỉnh Gia Lai;Tri sự phó Giáo đoàn III. Trụ trì tịnh xá Ngọc Phúc, tỉnh Gia Lai
-Thượng toạ Thích Giác Tây, Giáo đoàn I;Giáo Phẩm Hệ Phái
-Thượng toạ Thích Giác Minh, Giáo đoàn II;Giáo Phẩm Hệ Phái,
-Thượng toạ Thích Minh Thuấn, Giáo đoàn IV;Giáo Phẩm Hệ Phái,
Cùng chư tôn đức Tăng của 5 Giáo đoàn, thành viên Ban Trị sự GHPGVN tỉnh, các Huyện, Thị xã và Trụ trì các Tự viện trong tỉnh.
Về phía chư tôn đức Ni: Ni trưởng Hiệp Liên.Phó trưởng ban đặc trách Ni giới, GHPGVN, tỉnh Gia Lai; Trưởng ban Quản sự Ni chúng Giáo đoàn III
-Ni trưởng Cảnh Liên. Chứng minh phân ban đặc trách Ni giới, GHPGVN, tỉnh Gia Lai; Phó ban Quản sự Ni chúng Giáo đoàn III
-Ni sư TN Chúc Tâm. Ủy viên Thường trực Ban Trị sự GHPGVN tỉnh Dak Lak; Trưởng Phân ban Ni giới tỉnh Dak Lak
Cùng chư tôn đức Ni Giới Hệ Phái Khất Sĩ và Trụ trì các Tự viện, Tịnh xá, Tịnh thất, NPĐ trong tỉnh.
Về phía đại biểu chính quyền:
-Ông Trương văn Tỵ. Vụ trưởng Vụ Dân tộc Tôn giáo Ban Chỉ đạo Tây nguyên
-Ông Lữ Ngọc Cư và Phái đoàn Ban Chỉ đạo Tây nguyên
-Ông Nguyễn An Vinh; Nguyên Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Dak Lak; Chủ tịch Hội Khuyến học TP. Buôn Ma Thuột
-Ông Dương Thanh Tương; Nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Dak Lak; Chủ tịch Hội Doanh nghiệp tỉnh Dak Lak
-Bà H’ Ngoan H’Mốc; Phó Trưởng ban Dân vận Tỉnh ủy tỉnh Dak Lak
-Ông Hồ Ngọc Đào; Nguyên Giám đốc Sở Giáo dục Đào tạo tỉnh Dak Lak
- Ông Nguyễn Ngọc Khương Phó phòng Nội Vụ - UBND TP Buôn Ma Thuột.
-Ông Lê Văn Thành; Phó Chủ tịch UBMTTQVN TP. Buôn Ma Thuột
-Ông Huỳnh Thanh Hương; Phó Chủ tịch UBND Phường Thắng Lợi
-Ông Dương Đình Cường; Phó Chủ tịch UBMTTQVN Phường Thắng Lợi
-Ông Lê Cao Ly; Bí thư Chi bộ Khối 4 Phường Thắng Lợi
Cùng các vị Đại biểu các Ban ngành, đoàn thể của Tỉnh, Thành phố và Phường sở tại. Cùng trên 2.000 phật tử trong và ngoài tỉnh đã về dự lễ.
Trước khi buổi lễ chính thức diễn ra, dưới sự hướng dẫn của Đại lão Hòa thượng Giác Tường và chư tôn đức Hội đồng chứng minh Hệ phái Khất sĩ, trên 200 Tăng Ni hiện diện đã tham dự buổi Trì bình khất thực truyền thống của Hệ phái Khất sĩ.
Đúng 8 giờ 30’ buổi lễ Tưởng niệm Đại tường Cố Hòa thượng Thích Giác Dũng được chính thức cử hành. Mở đầu, Đại đức Giác Phổ thay mặt môn đồ pháp quyến dâng lời tác bạch tưởng niệm: “Thưở xưa, Đức Phật Tổ Như Lai vì lòng thương xót chúng sanh nên khởi đại bi tâm thị hiện vào cõi Ta Bà, đem ánh sáng Giác ngộ dẫn dắt chúng sinh thoát vòng khổ ải. Ánh sáng giác ngộ được Tổ Tổ tương truyền đến hôm nay, Chư Tôn Hoà Thượng chứng minh tiếp nối và Hòa thượng Bổn sư của chúng con thừa hành như pháp.
Chúng con là hàng sơ cơ hậu học, tài cũng không mà đức cũng không, tưởng rằng Phật sự nặng nề tại đạo tràng TX Ngọc Quang không thể nào gánh vát đảm đương cho được, nhưng may thay, chúng con có được phước duyên vô cùng to lớn, được chư tôn đức Hòa Thượng lãnh đạo sáu Giáo đoàn và chư tôn đức thường trực Ban Trị Sự GHPGVN tỉnh Đăk Lak, quý Ngài đã mở lòng từ bi rộng lớn che chở, bảo bọc chúng con, khuyên nhắc, an ủi, sách tấn chúng con.
Và hôm nay, thêm một lần nữa chư Tôn Hoà Thượng không nệ hà tuổi già, sức yếu, từ miền Nam xa xôi, các Ngài khởi đại bi tâm bất từ lao nhọc, chấn tích quan lâm chứng minh công đức và hộ niệm cho Lễ Đại Tường của Hòa thượng Bổn sư chúng con được tịch tịnh Niết Bàn.
Công đức to lớn của Chư Tôn Thiền Đức như trời cao bể rộng, chúng con không biết lấy chi đền đáp. Giờ này đây, đối trước chư Tôn Thiền Đức hàng môn đồ pháp quyến, đệ tử chúng con xin thành kính đảnh lễ cảm niệm tri ân.
Sự hiện diện của Tỉnh ủy, UBND, Ủy ban MTTQVN, Sở Nội vụ-Ban Tôn giáo, Sở Công An, các Ban nghành Đoàn thể tỉnh Đắk Lắk đã nói lên sự quan tâm khắn khít giữa đạo pháp và dân tộc, Ân đức to lớn ấy chúng tôi xin ghi lòng, tạc dạ.
Trong suốt hai năm qua, chư tăng và Phật tử tịnh xá Ngọc Quang chúng con, sống tu tập và thực hành theo đúng như lời dạy của Hòa thượng Bổn sư, đòan kết, hòa hợp, tinh tấn, và phát triển đạo tràng, tâm tâm niệm niệm luôn nhớ nghĩ hình ảnh từ hòa của Hòa thượng luôn ở bên cạnh chúng con, sách tấn chúng con tu học mỗi ngày, nhờ đó mà đạo tràng tịnh xá Ngọc Quang ngày càng phát triển, ổn định…”
Tiếp theo, Hòa thượng Giác Thành, Trị sự Phó Giáo đoàn III cung tuyên Tiểu sử Cố Hòa thượng Giác Dũng, Đệ tứ Trưởng Giáo đoàn III, nêu bật những công hạnh, giới đức, hành trạng tu hành và đạo nghiệp của Ngài:
(1929 - 2013)
Cuộc đời và đạo nghiệp của cố Trưởng lão Hòa thượng là một nhân cách lớn, là một tấm gương sáng ngời về hạnh khiêm cung, nhẹ nhàng, trầm lặng, tùy hỷ, tùy duyên, tùy thời, thuận theo đời mà chẳng dính bụi đời, xả thân hành đạo đến giây phút cuối cùng.
I. Thân thế
Hòa thượng Thích Giác Dũng thế danh Lê Mỹ, sinh ngày 15-8-1929 tại phường Đập Đá, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định. Ngài là con trai thứ 7 trong gia đình gồm 3 trai 4 gái. Thân phụ của ngài là cụ ông Lê Minh, và thân mẫu cụ bà Bùi Thị Tiến, pháp danh Ngọc Hạnh. Thân phụ và thân mẫu ngài đều sinh trong những gia đình thuần lương đạo đức, nên ngài kế thừa được những phẩm chất tốt đẹp của cha mẹ, hình thành nơi ngài đức tính nhẹ nhàng, khiêm cung, không màng danh lợi khi còn nhỏ.
Năm 22 tuổi, thuận theo lời chỉ dạy của song thân, ngài lập gia đình với cô Nguyễn Thị Thống, pháp danh Ngọc Ân và có 2 người con gái. Hiện nay chỉ còn lại người con gái tên là Lê Thị Hằng Nga, pháp danh Ngọc Phượng, cũng là một Phật tử thuần thành tại tịnh xá Ngọc Duyên - Đập Đá - Bình Định.
II. Phát tâm xuất gia thọ giới
Vốn có túc duyên với Phật pháp, đặc biệt với hạnh Khất sĩ, nên vào năm 1964 khi Đoàn Du tăng Khất sĩ do Đức Thầy Giác An hướng dẫn du hóa đến Bình Định, nghe được giáo pháp trực tiếp từ Đức Thầy, thấy được sự trang nghiêm, thanh tịnh của Tăng đoàn, tâm Bồ-đề liền khởi phát. Quá hạnh phúc khi thấy được trên thế gian này có những bậc xuất trần như vậy, nên dù chưa từng quy y Tam bảo, chưa hiểu đạo mầu trọn vẹn, nhưng ngài đã lập tức xin cha mẹ và thuyết phục người bạn đời cho mình nối gót theo các bậc Chân sư. Được sự chấp thuận, ngài liền dõng mãnh xuất gia, được Đức Thầy thâu nhận đặt pháp danh là Thiện Mẫn tại tịnh xá Ngọc Long - Diêu Trì - Bình Định.
Gần một năm theo Đức Thầy học đạo, đến ngày rằm tháng 7 năm Ất Tỵ (1965), ngài được Đức Thầy truyền giới Sa-di với pháp danh là Giác Dũng, tại tịnh xá Ngọc Hạnh - Kon Tum. Buổi đầu xuất gia, ngài sống trọn lễ hầu thầy, lặng lẽ làm công quả ban ngày, vui với những trang kinh, lời kệ tụng và đặc biệt là những lời dạy Chơn Lý của Tổ sư Minh Đăng Quang khi đêm về. Cuộc sống du phương, đổi chỗ trụ thời bấy giờ khiến đời sống vô trụ, vô sản và vô chấp của người tu sĩ, phóng khoáng như hư không, chẳng dính bụi đời đã trở nên một nếp sống lý tưởng thật sự trong tâm thức của một vị xuất trần thượng sĩ. Tuy còn là một Sa-di, nhưng với những phẩm chất cao quý của Hòa thượng, nên các bậc tôn túc trong Giáo đoàn không ai không thương, huynh đệ pháp lữ không ai không quý mến, thân tình.
Bốn năm sau, vào ngày Tự tứ - Vu lan rằm tháng 7 năm Kỷ Dậu (1969), ngài được Đức Thầy Giác An, khai lập Giáo đoàn III, truyền giới Cụ túc tại tịnh xá Ngọc Hải - Cam Ranh - Khánh Hòa, trở thành vị Tỳ-kheo Khất sĩ, gánh trên vai sứ mạng “tác Như Lai sứ, hành Như Lai sự”.
III. Thời kỳ hành đạo
Sau khi thọ lãnh giới pháp Cụ túc, nghiêm trì giới pháp Phật Tăng xưa, phép Tăng chẳng lìa đoàn, theo sự sắp đặt của chư tôn đức hành đạo trụ xứ khắp nơi, từ miền đồng bằng, duyên hải hay cao nguyên Trung Phần, đâu đâu cũng có dấu chân, hình ảnh nhẹ nhàng của ngài. Ngài đã lưu trú các miền tịnh xá như Ngọc Hạnh - Kon Tum, Ngọc Cát - Phan Thiết, Ngọc Sơn - Bình Định, Ngọc Phúc - Gia Lai, Ngọc Phú - Tuy Hòa,… Năm 1972, ngài được Giáo đoàn cắt về vùng Bình Tuy - Phan Thiết khai sơn, thành lập cơ sở tịnh xá Ngọc Minh (nay là xã Sông Phan, huyện Hàm Tân, tỉnh Bình Thuận). Tại nơi này, sáng sáng Hòa thượng khất thực hóa duyên, cảm hóa những người theo truyền thống tín ngưỡng tôn giáo khác, để lại hình ảnh một vị chân sư đạo hạnh vô cùng hiền đẹp trong lòng bá tánh quanh vùng cho đến ngày nay.
Năm 1975, ngài được cử về trụ tại tịnh xá Ngọc Quang - 22 Đoàn Thị Điểm, TP.Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk. Cũng tại nơi đây, dường như hạt giống Phật pháp Ngài đã sẵn gieo tạo nhiều đời, nay đến thời kỳ đơm hoa kết trái. Gần tròn 40 năm qua, đầm sen thiêng tịnh xá Ngọc Quang luôn tươi thắm tỏa ngát hương thiền. Nhiều thế hệ Phật tử tại thành phố Buôn Ma Thuột và đồng bào dân tộc từ các quận huyện gần xa đều cảm mến đức độ từ hòa, lần về thọ giới quy y Tam bảo, nương bóng mát từ bi. Ngôi tịnh xá Ngọc Quang đơn sơ ngày nào, nay “tùng địa dũng xuất” trở thành ngôi phạm vũ trang nghiêm. Đồng thời, nhiều ngôi tịnh thất, tịnh xá… tại các huyện, xã vùng sâu vùng xa cũng được ngài chứng minh khai lập hoằng pháp độ sanh, tạo nên một nếp sống từ hòa an vui.
Sau ngày Đức Thầy Giác An - Đệ nhất Trưởng Giáo đoàn viên tịch, ngài luôn nỗ lực cùng với với các vị tôn túc trong Giáo đoàn lúc bấy giờ như Trưởng lão, Hòa thượng: Giác Phải, Giác Phất, Giác Phúc, Giác Dưỡng, Giác Lượng, v.v... để điều hành mọi Phật sự. Đến năm Bính Thìn (1976), ngài được Giáo đoàn suy cử làm Trị sự trưởng Giáo đoàn. Từ đây, ngoài sứ mệnh tiếp Tăng độ chúng, hướng dẫn Phật tử tu học, ngài phải gánh thêm trọng trách Phật sự. Ngài luôn là vị tôn túc kề cận với Trưởng lão Giác Phải, Đệ nhị Trưởng Giáo đoàn và Trưởng lão Giác Phúc, Đệ tam Trưởng Giáo đoàn để giải quyết mọi Phật sự trong Giáo đoàn.
Sau ngày Trưởng lão Giác Phúc viên tịch (năm 2001), với sứ mạng tiếp nối mạng mạch của Phật pháp, giữ vững đường lối của Tổ Thầy, ngài được Giáo đoàn cung kính suy tôn làm Đệ tứ Trưởng Giáo đoàn III - Hệ phái Phật giáo Khất sĩ.
Song song với trọng trách của Giáo đoàn, ngài còn được chư tôn túc trong Giáo hội Phật giáo Việt Nam tại tỉnh Đắk Lắk đề cử tham gia Ban Trị sự Tỉnh hội để chung tay góp sức vận hành Phật sự. Sau khi Hòa thượng Thích Quang Huy - Trưởng ban Trị sự Phật giáo tỉnh Đắk Lắk viên tịch năm 1993, ngài được chư tôn túc cung cử trách nhiệm Quyền Trưởng ban Trị sự Phật giáo tỉnh từ năm 1993 đến năm 1997. Từ năm 1997 - 2007, ngài được suy cử lên làm Trưởng ban Trị sự Phật giáo tỉnh Đắk Lắk (2 nhiệm kỳ). Trong thời gian này, ngài đã tùy duyên, tùy thời, tùy xứ xử lý các Phật sự để làm cho lợi đạo ích đời phụng sự nhân sinh. Các ngôi đạo tràng tự viện, tịnh xá, tịnh thất, Niệm Phật đường được ngài khích lệ thành lập đúng với Hiến chương của Giáo hội và luật pháp của xã hội, nhằm góp phần ổn định tín ngưỡng trên vùng cao nguyên đất đỏ bazan này.
Trong thời gian hành đạo, ngài đã đem ánh đạo giải thoát, quy y rất nhiều cho đồng bào dân tộc ít người. Ngài thường dạy chư Tăng và Phật tử về tiềm năng giác ngộ của mỗi chúng sanh và thường lấy lời dạy của Đức Phật trong kinh Pháp Hoa dạy lại cho môn đồ đệ tử: “Tất cả chúng sanh đều có Phật tánh. Đức Phật là Phật đã thành, chúng sanh là Phật sẽ thành” để khích lệ mọi người nhận chân được giá trị nhân phẩm của mỗi người để tự thân vươn lên, để viên thành Phật quả.
Sau 2 nhiệm kỳ làm Trưởng ban Trị sự Tỉnh hội, Trưởng lão Hòa thượng được HĐTS GHPGVN tấn phong lên hàng giáo phẩm Hòa thượng Chứng minh Ban Trị sự Phật giáo tỉnh Đắk Lắk (2007 - 2012). Trong thời gian này, ngoài những Phật sự tại tỉnh nhà, ngài còn tranh thủ hành đạo ra miền Trung và miền Bắc - những nơi có nhiều Phật tử có thiện duyên với ngài như Quảng Trị, Nghệ An, Hà Tĩnh, Nam Định, Bắc Giang, Hải Dương, v.v... Sự xuất hiện của một vị Hòa thượng tầm vóc nhỏ bé, ít nói, hay cười, bao dung, tùy hỷ đã đem đến sự bình an và hỷ lạc cho biết bao người.
Ngoài những chuyến hoằng pháp ở các vùng sâu vùng xa trong nước, ngài còn đi vài nước trên thế giới để kết duyên cùng với chư tôn đức Tăng Ni và Phật tử ở Mỹ, Úc và Thái Lan. Trong những chuyến đi ấy, ấn tượng hết sức sâu sắc về hạnh thanh bần thủ đạo của một bậc chân tu đã lưu dấu sâu đậm trong lòng Tăng Ni và Phật tử.
Đối với Hệ phái Phật giáo Khất sĩ, ngài luôn là một vị giáo phẩm khiêm cung đối với chư tôn đức lãnh đạo. Khi nào hệ phái cần sự có mặt của ngài trong các khóa bồi dưỡng trụ trì, giải hạ, đặt đá, khởi công, khánh thành… hay là sự góp ý cho các Phật sự chung, chưa bao giờ Hòa thượng vắng mặt. Đầu năm 2010, khóa tu GIỚI ĐỊNH HUỆ TRUYỀN THỐNG KHẤT SĨ được hình thành mỗi năm 3 khóa, luân phiên các Giáo đoàn, ngài hầu như có mặt đầy đủ để đồng hành và chia sẻ trách nhiệm với chư tôn đức giáo phẩm Hệ phái, với những vai trò như: Giám thiền, Giám luật hoặc Hóa chủ. Sự sách tấn nhẹ nhàng, tùy hỷ và khích lệ hành thiền của ngài đối với hành giả luôn là sự nâng đỡ bước chân tu tập của mỗi người đến với khóa tu.
Trong những năm tháng cuối đời của Hòa thượng, ngài rất quan tâm chăm lo đời sống tinh thần của chư Tăng Ni trong Giáo đoàn, nên từ năm 2010, ngài đã tổ chức các chuyến viếng thăm tất cả các miền tịnh xá thuộc Giáo đoàn III. Nơi nào ngài đến cũng đều ở lại từ 2 đến 3 ngày để an ủi, sách tấn, khích lệ chư Tăng Ni và Phật tử thông qua các buổi thuyết pháp cúng ngọ, trai tăng và chuyện trò thân mật.
Thấy được tiềm năng tu tập, giác ngộ của hàng Tăng Ni trẻ, thế hệ “kế vãng khai lai” nên ngài đã theo sự tổ chức của các bậc đi trước như Trưởng lão Giác Phải khi còn sinh tiền, nên ngài đã tổ chức khóa “BỒI DƯỠNG ĐẠO HẠNH” cho hàng Sa-di, Sa-di-ni và tập sự trong Giáo đoàn mỗi năm 3 khóa. Sự hiện diện chứng minh trong những buổi khai mạc hoặc bế mạc là một ân phước đối với hàng Tăng Ni trẻ, bởi vì nơi ấy suối nguồn diệu giác của một bậc chân tu đạo hạnh khơi nguồn mạch từ bi và trí tuệ được tuôn chảy vào tâm thức trắng trong của thế hệ học trò.
Ngoài ra, bên cạnh phẩm hạnh của một bậc chân tu, ngài còn có một ý tưởng rất tiến bộ, hội nhập với chư tôn đức giáo phẩm Hệ phái và Giáo hội. Ngài luôn khích lệ, tạo điều kiện cho đệ tử trong Giáo đoàn và tại tịnh xá xuất dương cầu học Phật pháp, để làm phương tiện tu tập cho bản thân, phụng sự Đạo pháp và Dân tộc.
Đối với các công tác xã hội, ngài luôn tùy duyên, tùy hỷ và có những đóng góp tích cực khi duyên đến. Chính vì vậy, các giới, các cơ quan chức năng luôn hoan hỷ khi mời được ngài tham gia vào các vai trò như:
Năm 1986 - 2013: Ủy viên Ủy ban MTTQVN tỉnh Đắk Lắk;
Năm 1996 - 2006: Đại biểu Hội đồng Nhân dân tỉnh Đắk Lắk;
Năm 2009 - 2013: Ủy viên Ủy ban Trung ương MTTQVN nhiệm kỳ VII.
Ngoài ra, ngài còn là Ủy viên Hội Khuyến học, khuyến tài tỉnh Đắk Lắk và Ủy viên Hội đồng Giáo dục và Đào tạo tỉnh Đắk Lắk.
Để ghi nhận và tán dương những đóng góp của ngài với Đạo pháp và Dân tộc, ngài đã được Nhà nước và Giáo hội trao tặng nhiều bằng khen:
- Huân chương “ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC” do Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam tặng.
- Huy chương “VÌ SỰ NGHIỆP ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC” do Ủy ban Trung ương MTTQVN tặng.
- Bằng “TUYÊN DƯƠNG CÔNG ĐỨC” năm 2002, năm 2007 và năm 2012 do Chủ tịch Hội đồng Trị sự GHPGVN tặng.
Công đức hoằng dương Phật pháp của Hòa thượng thật lớn lao, nên tại Đại hội Phật giáo toàn quốc kỳ VII (2012-2017), GHPGVN suy tôn Hòa thượng vào Ban Thường trực HĐCM GHPGVN.
IV. Những ngày tháng cuối đời
Đầu năm 2013, sức khỏe của ngài không còn ổn định như xưa, thỉnh thoảng có những cơn đau do tứ đại bất hòa. Như thường lệ, ngài không nói gì về tình trạng sức khỏe của mình, chỉ lặng lẽ nhịn cơm, uống nước lã và tu thiền trị bệnh. Từ ngày tu tới ngày viên tịch, ngài chưa dùng thuốc, dù là loại thuốc gì, chỉ kham nhẫn chịu đựng và dùng pháp môn Số tức quán để điều hòa thân tứ đại giả hợp. Sau những ngày tự trị bệnh như vậy, sức khỏe lại bình phục, rồi ngài vẫn thuyết pháp, giảng đạo, chứng minh trai tăng, chứng minh các Phật sự của Giáo hội, Hệ phái, hay của Giáo đoàn.
Sáng 25 tháng 2, sức khỏe ngài vẫn bình thường, ngài đã hoan hỷ chứng minh cho hỷ sự hằng thuận của một gia đình Phật tử có truyền thống quy y Tam bảo, phụng sự Phật pháp, gắn bó mọi sinh hoạt của tịnh xá. Sau khi thuyết giảng về ý nghĩa tương quan tương duyên trong các mối quan hệ và tầm quan trọng của nếp sống đạo đức qua Ngũ giới, ngài đã thu thần thị tịch tại chánh điện tịnh xá Ngọc Quang lúc 9 giờ 45 phút ngày 25 tháng 2 năm Quý Tỵ (nhằm mùng 5 tháng 4 năm 2013).
Trụ thế: 84 năm
Hạ lạp: 44 năm
Cung cách xưa nay của ngài thầm lặng, đến đi tự tại, tùy duyên vô ngại như cánh hạc thinh không. Gần 45 năm tận tụy hết lòng phục vụ Đạo pháp, Giáo hội, nghiêm trì giới luật, khơi thông Tổ mạch, thắp sáng đèn thiền. Những đóng góp của Ngài cho đạo pháp và quê hương thật vô cùng cao quý, không sao kể hết, làm rạng danh tông môn Khất sĩ, xứng danh bậc “Tòng lâm thạch trụ” của GHPGVN.
Dẫu rằng, Hòa thượng đã đi vào thế giới vô tung bất diệt, nhưng gương sáng giới hạnh và tinh thần phục vụ Đạo pháp - Dân tộc suốt cuộc đời của ngài vẫn còn mãi mãi trong lòng của mọi người, mọi Phật tử, Tăng Ni trong Giáo đoàn, Giáo hội Phật giáo Việt Nam và dân tộc Việt Nam.
Phẩm hạnh đời đời còn lưu dấu
Đức hiền muôn thuở vẫn thơm hương.
Nam-mô Đại từ bi Ngọc Quang thiền chủ, Niết-bàn tọa vị, tác đại chứng minh.
Thượng tọa Thích Châu Quang, Ủy viên HĐTS-Trưởng Ban Trị sự GHPGVN tỉnh Dak Lak, thay mặt Tăng Ni Phật tử tỉnh nhà phát biểu tưởng niệm ân đức cao cả của Cố Hòa thượng đối với sự phát triển và trang nghiêm của Phật giáo Dak Lak như ngày hôm nay, là tấm gương sáng ngời về đạo hạnh và nghiêm trì giới luật để cho Tăng Ni Phật tử noi theo trên lộ trình tu tập và hành đạo…
Dòng thời gian thấm thoát trôi
Nhớ người xưa…dạ bồi hồi vấn vương
Buôn Ma Thuột buổi mờ sương
Bóng y vàng đẫm mây buồn chiều xuân
Linh Sơn pháp lữ bâng khuâng
Nụ cười ánh mắt chập chờn thiền quang
Vào ra phảng phất đạo tràng
Âm ba đồng vọng ngân vang núi rừng
Người về chim sóc… vui mừng
Người đi suối lệ rung rung tiễn chào!
Thời gian đọng hạt tâm giao
Thời gian còn mãi sắc màu nhớ thương
Đạo sư tịnh lạc chon thường
Nghiêm trang từ tốn diệu phương hộ đời
Mỗi bước đi, dấu ấn Người
An nhiên tự tại niềm vui thế trần
Một ngày dừng bước phù vân
Pháp âm vi diệu hóa thần bay xa
Ngọc Quang xưa mật Ba-la
Ngọc Quang nay hiện thăng hoa nhiệm mầu
Thân này như hạt mưa thu
Tam thiên trường mộng đồng dao nẽo về
Một giờ lai khứ Bồ đề
Tịnh không như thị đường quê Niết bàn
Nam mô Cực lạc sen vàng
A Di Đà Phật rỡ ràng Tây phương.
TX.Ngọc Quang, 24/2/Ất Mùi-2015
TRẦN QUÊ HƯƠNG
Kết thúc buổi lễ là phần dâng hương tưởng niệm của chư Tôn giáo phẩm và toàn thể đạo tràng Tịnh xá Ngọc Quang cúng dường Trai tăng, tiệc chay thân mật quan khách cùng phật tử thập phương.
Một số hình ảnh diễn ra trong buổi lễ
Chư Tôn Đức HĐTS TW GHPGVN chứng minh lễ Đại tường cố HT Thích Giác Dũng
Đại lão Hòa Thượng Thích Giác Tường.Ủy viên Thường trực Hội đồng Chứng minh GHPGVN giáo phẩm chứng minh Hệ phái Khất sĩ
-Hòa thượng Thích Giác Giới. Uỷ viên Thường trực HĐTS kiêm Phó ban Tăng sự Trung ương; Trưởng Ban thường trực Giáo phẩm Hệ Phái Khất Sĩ Trụ trì Tổ đình Tịnh Xá Ngọc Viên, Vĩnh Long
-Hòa thượng Thích Giác Toàn. Phó Chủ tịch HĐTSGHPGVN, Phó trưởng Ban Thường trực Ban Giáo dục Tăng Ni Trung ương. Trụ trì Pháp Viện Minh Đăng Quang, TP. HCM
-Hoà thượng Thích Giác Thanh. Chứng minh Ban trị sự GHPGVN tỉnh Đăk Lăk; Giáo phẩm Hệ phái, Tri sự trưởng Giáo đoàn II. Trụ trì tịnh xá Ngọc Nguyên, tỉnh Đăk Lăk
-Thượng tọa Thích Châu Quang. Ủy viên HĐTS GHPGVN; Trưởng ban Trị sự GHPGVN tỉnh Đắk Lắk. Trụ trì chùa Sắc Tứ Khải Đoan, tỉnh Đăk Lăk
-Hòa thượng Thích Giác Chí. Ủy viên HĐTS GHPGVN; Phó Thường trực Ban trị sự GHPGVN tỉnh Đắk Lắk. Trụ trì tịnh xá Ngọc Thạnh, tỉnh ĐăkLăk
- Hòa Thượng Thích Giác Hùng. Chứng minh Ban trị sự Giáo đoàn III; Trụ trì tịnh xá Ngọc Bửu, TP. Tuy Hòa
-Hoà thượng Thích Giác Phương. Thành viên Chứng minh Ban trị sự Giáo đoàn III; Trụ trì tịnh xá Ngọc Quang, TP. BMT
-Hoà thượng Thích Giác Thuận. Ủy viên Ban Kiểm Soát TW GHPGVN; Tri sự trưởng Giáo đoàn III; Trụ trì tịnh xá Ngọc Phú, tỉnh Phú Yên
- Hòa Thượng Thích Giác Thành.Chứng minh Ban trị sự GHPGVN tỉnh Gia Lai;Tri sự phó Giáo đoàn III. Trụ trì tịnh xá Ngọc Phúc, tỉnh Gia Lai
-Thượng toạ Thích Giác Tây, Giáo đoàn I;Giáo Phẩm Hệ Phái
-Thượng toạ Thích Giác Minh, Giáo đoàn II;Giáo Phẩm Hệ Phái,
-Thượng toạ Thích Minh Thuấn, Giáo đoàn IV;Giáo Phẩm Hệ Phái,
Cùng chư tôn đức Tăng của 5 Giáo đoàn, thành viên Ban Trị sự GHPGVN tỉnh, các Huyện, Thị xã và Trụ trì các Tự viện trong tỉnh.
Về phía chư tôn đức Ni: Ni trưởng Hiệp Liên.Phó trưởng ban đặc trách Ni giới, GHPGVN, tỉnh Gia Lai; Trưởng ban Quản sự Ni chúng Giáo đoàn III
-Ni trưởng Cảnh Liên. Chứng minh phân ban đặc trách Ni giới, GHPGVN, tỉnh Gia Lai; Phó ban Quản sự Ni chúng Giáo đoàn III
-Ni sư TN Chúc Tâm. Ủy viên Thường trực Ban Trị sự GHPGVN tỉnh Dak Lak; Trưởng Phân ban Ni giới tỉnh Dak Lak
Cùng chư tôn đức Ni Giới Hệ Phái Khất Sĩ và Trụ trì các Tự viện, Tịnh xá, Tịnh thất, NPĐ trong tỉnh.
Về phía đại biểu chính quyền:
Quan khách chính quyền
-Ông Trương văn Tỵ. Vụ trưởng Vụ Dân tộc Tôn giáo Ban Chỉ đạo Tây nguyên
-Ông Lữ Ngọc Cư và Phái đoàn Ban Chỉ đạo Tây nguyên
-Ông Nguyễn An Vinh; Nguyên Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Dak Lak; Chủ tịch Hội Khuyến học TP. Buôn Ma Thuột
-Ông Dương Thanh Tương; Nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Dak Lak; Chủ tịch Hội Doanh nghiệp tỉnh Dak Lak
-Bà H’ Ngoan H’Mốc; Phó Trưởng ban Dân vận Tỉnh ủy tỉnh Dak Lak
-Ông Hồ Ngọc Đào; Nguyên Giám đốc Sở Giáo dục Đào tạo tỉnh Dak Lak
- Ông Nguyễn Ngọc Khương Phó phòng Nội Vụ - UBND TP Buôn Ma Thuột.
-Ông Lê Văn Thành; Phó Chủ tịch UBMTTQVN TP. Buôn Ma Thuột
-Ông Huỳnh Thanh Hương; Phó Chủ tịch UBND Phường Thắng Lợi
-Ông Dương Đình Cường; Phó Chủ tịch UBMTTQVN Phường Thắng Lợi
-Ông Lê Cao Ly; Bí thư Chi bộ Khối 4 Phường Thắng Lợi
Cùng các vị Đại biểu các Ban ngành, đoàn thể của Tỉnh, Thành phố và Phường sở tại. Cùng trên 2.000 phật tử trong và ngoài tỉnh đã về dự lễ.
Thiện Nam tín nữ các chùa, Tịnh xá trong và ngoài tỉnh
Trước khi buổi lễ chính thức diễn ra, dưới sự hướng dẫn của Đại lão Hòa thượng Giác Tường và chư tôn đức Hội đồng chứng minh Hệ phái Khất sĩ, trên 200 Tăng Ni hiện diện đã tham dự buổi Trì bình khất thực truyền thống của Hệ phái Khất sĩ.
Trì bình khất thực hóa duyên
Đúng 8 giờ 30’ buổi lễ Tưởng niệm Đại tường Cố Hòa thượng Thích Giác Dũng được chính thức cử hành. Mở đầu, Đại đức Giác Phổ thay mặt môn đồ pháp quyến dâng lời tác bạch tưởng niệm: “Thưở xưa, Đức Phật Tổ Như Lai vì lòng thương xót chúng sanh nên khởi đại bi tâm thị hiện vào cõi Ta Bà, đem ánh sáng Giác ngộ dẫn dắt chúng sinh thoát vòng khổ ải. Ánh sáng giác ngộ được Tổ Tổ tương truyền đến hôm nay, Chư Tôn Hoà Thượng chứng minh tiếp nối và Hòa thượng Bổn sư của chúng con thừa hành như pháp.
Đại đức Giác Phổ thay mặt môn đồ pháp quyến dâng lời tác bạch tưởng niệm
Chúng con đời trước đã có nhân duyên với Phật pháp, nên đời này sớm được xuất gia, lại được Bổn sư hết lòng dạy dỗ, dưỡng nuôi, cho đi học mở mang trí tuệ. Tưởng rằng sẽ yên tâm nương tựa dưới bóng từ bi của Hòa thượng Bổn sư để an tâm tu học, nhưng ngờ đâu, vô thường vội đến, Bổn sư của chúng con đã thuận thế huyễn trần, xả mãn báo thân tịch tịnh Niết bàn để chúng con ở lại bơ vơ như đàn chim non mất mẹ.
Chúng con là hàng sơ cơ hậu học, tài cũng không mà đức cũng không, tưởng rằng Phật sự nặng nề tại đạo tràng TX Ngọc Quang không thể nào gánh vát đảm đương cho được, nhưng may thay, chúng con có được phước duyên vô cùng to lớn, được chư tôn đức Hòa Thượng lãnh đạo sáu Giáo đoàn và chư tôn đức thường trực Ban Trị Sự GHPGVN tỉnh Đăk Lak, quý Ngài đã mở lòng từ bi rộng lớn che chở, bảo bọc chúng con, khuyên nhắc, an ủi, sách tấn chúng con.
Và hôm nay, thêm một lần nữa chư Tôn Hoà Thượng không nệ hà tuổi già, sức yếu, từ miền Nam xa xôi, các Ngài khởi đại bi tâm bất từ lao nhọc, chấn tích quan lâm chứng minh công đức và hộ niệm cho Lễ Đại Tường của Hòa thượng Bổn sư chúng con được tịch tịnh Niết Bàn.
Công đức to lớn của Chư Tôn Thiền Đức như trời cao bể rộng, chúng con không biết lấy chi đền đáp. Giờ này đây, đối trước chư Tôn Thiền Đức hàng môn đồ pháp quyến, đệ tử chúng con xin thành kính đảnh lễ cảm niệm tri ân.
Sự hiện diện của Tỉnh ủy, UBND, Ủy ban MTTQVN, Sở Nội vụ-Ban Tôn giáo, Sở Công An, các Ban nghành Đoàn thể tỉnh Đắk Lắk đã nói lên sự quan tâm khắn khít giữa đạo pháp và dân tộc, Ân đức to lớn ấy chúng tôi xin ghi lòng, tạc dạ.
Trong suốt hai năm qua, chư tăng và Phật tử tịnh xá Ngọc Quang chúng con, sống tu tập và thực hành theo đúng như lời dạy của Hòa thượng Bổn sư, đòan kết, hòa hợp, tinh tấn, và phát triển đạo tràng, tâm tâm niệm niệm luôn nhớ nghĩ hình ảnh từ hòa của Hòa thượng luôn ở bên cạnh chúng con, sách tấn chúng con tu học mỗi ngày, nhờ đó mà đạo tràng tịnh xá Ngọc Quang ngày càng phát triển, ổn định…”
Tiếp theo, Hòa thượng Giác Thành, Trị sự Phó Giáo đoàn III cung tuyên Tiểu sử Cố Hòa thượng Giác Dũng, Đệ tứ Trưởng Giáo đoàn III, nêu bật những công hạnh, giới đức, hành trạng tu hành và đạo nghiệp của Ngài:
Hòa thượng Giác Thành, Trị sự Phó Giáo đoàn III cung tuyên Tiểu sử Cố Hòa thượng Giác Dũng
TIỂU SỬ HÒA THƯỢNG THÍCH GIÁC DŨNG(1929 - 2013)
Cuộc đời và đạo nghiệp của cố Trưởng lão Hòa thượng là một nhân cách lớn, là một tấm gương sáng ngời về hạnh khiêm cung, nhẹ nhàng, trầm lặng, tùy hỷ, tùy duyên, tùy thời, thuận theo đời mà chẳng dính bụi đời, xả thân hành đạo đến giây phút cuối cùng.
I. Thân thế
Hòa thượng Thích Giác Dũng thế danh Lê Mỹ, sinh ngày 15-8-1929 tại phường Đập Đá, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định. Ngài là con trai thứ 7 trong gia đình gồm 3 trai 4 gái. Thân phụ của ngài là cụ ông Lê Minh, và thân mẫu cụ bà Bùi Thị Tiến, pháp danh Ngọc Hạnh. Thân phụ và thân mẫu ngài đều sinh trong những gia đình thuần lương đạo đức, nên ngài kế thừa được những phẩm chất tốt đẹp của cha mẹ, hình thành nơi ngài đức tính nhẹ nhàng, khiêm cung, không màng danh lợi khi còn nhỏ.
Năm 22 tuổi, thuận theo lời chỉ dạy của song thân, ngài lập gia đình với cô Nguyễn Thị Thống, pháp danh Ngọc Ân và có 2 người con gái. Hiện nay chỉ còn lại người con gái tên là Lê Thị Hằng Nga, pháp danh Ngọc Phượng, cũng là một Phật tử thuần thành tại tịnh xá Ngọc Duyên - Đập Đá - Bình Định.
II. Phát tâm xuất gia thọ giới
Vốn có túc duyên với Phật pháp, đặc biệt với hạnh Khất sĩ, nên vào năm 1964 khi Đoàn Du tăng Khất sĩ do Đức Thầy Giác An hướng dẫn du hóa đến Bình Định, nghe được giáo pháp trực tiếp từ Đức Thầy, thấy được sự trang nghiêm, thanh tịnh của Tăng đoàn, tâm Bồ-đề liền khởi phát. Quá hạnh phúc khi thấy được trên thế gian này có những bậc xuất trần như vậy, nên dù chưa từng quy y Tam bảo, chưa hiểu đạo mầu trọn vẹn, nhưng ngài đã lập tức xin cha mẹ và thuyết phục người bạn đời cho mình nối gót theo các bậc Chân sư. Được sự chấp thuận, ngài liền dõng mãnh xuất gia, được Đức Thầy thâu nhận đặt pháp danh là Thiện Mẫn tại tịnh xá Ngọc Long - Diêu Trì - Bình Định.
Gần một năm theo Đức Thầy học đạo, đến ngày rằm tháng 7 năm Ất Tỵ (1965), ngài được Đức Thầy truyền giới Sa-di với pháp danh là Giác Dũng, tại tịnh xá Ngọc Hạnh - Kon Tum. Buổi đầu xuất gia, ngài sống trọn lễ hầu thầy, lặng lẽ làm công quả ban ngày, vui với những trang kinh, lời kệ tụng và đặc biệt là những lời dạy Chơn Lý của Tổ sư Minh Đăng Quang khi đêm về. Cuộc sống du phương, đổi chỗ trụ thời bấy giờ khiến đời sống vô trụ, vô sản và vô chấp của người tu sĩ, phóng khoáng như hư không, chẳng dính bụi đời đã trở nên một nếp sống lý tưởng thật sự trong tâm thức của một vị xuất trần thượng sĩ. Tuy còn là một Sa-di, nhưng với những phẩm chất cao quý của Hòa thượng, nên các bậc tôn túc trong Giáo đoàn không ai không thương, huynh đệ pháp lữ không ai không quý mến, thân tình.
Bốn năm sau, vào ngày Tự tứ - Vu lan rằm tháng 7 năm Kỷ Dậu (1969), ngài được Đức Thầy Giác An, khai lập Giáo đoàn III, truyền giới Cụ túc tại tịnh xá Ngọc Hải - Cam Ranh - Khánh Hòa, trở thành vị Tỳ-kheo Khất sĩ, gánh trên vai sứ mạng “tác Như Lai sứ, hành Như Lai sự”.
III. Thời kỳ hành đạo
Sau khi thọ lãnh giới pháp Cụ túc, nghiêm trì giới pháp Phật Tăng xưa, phép Tăng chẳng lìa đoàn, theo sự sắp đặt của chư tôn đức hành đạo trụ xứ khắp nơi, từ miền đồng bằng, duyên hải hay cao nguyên Trung Phần, đâu đâu cũng có dấu chân, hình ảnh nhẹ nhàng của ngài. Ngài đã lưu trú các miền tịnh xá như Ngọc Hạnh - Kon Tum, Ngọc Cát - Phan Thiết, Ngọc Sơn - Bình Định, Ngọc Phúc - Gia Lai, Ngọc Phú - Tuy Hòa,… Năm 1972, ngài được Giáo đoàn cắt về vùng Bình Tuy - Phan Thiết khai sơn, thành lập cơ sở tịnh xá Ngọc Minh (nay là xã Sông Phan, huyện Hàm Tân, tỉnh Bình Thuận). Tại nơi này, sáng sáng Hòa thượng khất thực hóa duyên, cảm hóa những người theo truyền thống tín ngưỡng tôn giáo khác, để lại hình ảnh một vị chân sư đạo hạnh vô cùng hiền đẹp trong lòng bá tánh quanh vùng cho đến ngày nay.
Năm 1975, ngài được cử về trụ tại tịnh xá Ngọc Quang - 22 Đoàn Thị Điểm, TP.Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk. Cũng tại nơi đây, dường như hạt giống Phật pháp Ngài đã sẵn gieo tạo nhiều đời, nay đến thời kỳ đơm hoa kết trái. Gần tròn 40 năm qua, đầm sen thiêng tịnh xá Ngọc Quang luôn tươi thắm tỏa ngát hương thiền. Nhiều thế hệ Phật tử tại thành phố Buôn Ma Thuột và đồng bào dân tộc từ các quận huyện gần xa đều cảm mến đức độ từ hòa, lần về thọ giới quy y Tam bảo, nương bóng mát từ bi. Ngôi tịnh xá Ngọc Quang đơn sơ ngày nào, nay “tùng địa dũng xuất” trở thành ngôi phạm vũ trang nghiêm. Đồng thời, nhiều ngôi tịnh thất, tịnh xá… tại các huyện, xã vùng sâu vùng xa cũng được ngài chứng minh khai lập hoằng pháp độ sanh, tạo nên một nếp sống từ hòa an vui.
Sau ngày Đức Thầy Giác An - Đệ nhất Trưởng Giáo đoàn viên tịch, ngài luôn nỗ lực cùng với với các vị tôn túc trong Giáo đoàn lúc bấy giờ như Trưởng lão, Hòa thượng: Giác Phải, Giác Phất, Giác Phúc, Giác Dưỡng, Giác Lượng, v.v... để điều hành mọi Phật sự. Đến năm Bính Thìn (1976), ngài được Giáo đoàn suy cử làm Trị sự trưởng Giáo đoàn. Từ đây, ngoài sứ mệnh tiếp Tăng độ chúng, hướng dẫn Phật tử tu học, ngài phải gánh thêm trọng trách Phật sự. Ngài luôn là vị tôn túc kề cận với Trưởng lão Giác Phải, Đệ nhị Trưởng Giáo đoàn và Trưởng lão Giác Phúc, Đệ tam Trưởng Giáo đoàn để giải quyết mọi Phật sự trong Giáo đoàn.
Sau ngày Trưởng lão Giác Phúc viên tịch (năm 2001), với sứ mạng tiếp nối mạng mạch của Phật pháp, giữ vững đường lối của Tổ Thầy, ngài được Giáo đoàn cung kính suy tôn làm Đệ tứ Trưởng Giáo đoàn III - Hệ phái Phật giáo Khất sĩ.
Song song với trọng trách của Giáo đoàn, ngài còn được chư tôn túc trong Giáo hội Phật giáo Việt Nam tại tỉnh Đắk Lắk đề cử tham gia Ban Trị sự Tỉnh hội để chung tay góp sức vận hành Phật sự. Sau khi Hòa thượng Thích Quang Huy - Trưởng ban Trị sự Phật giáo tỉnh Đắk Lắk viên tịch năm 1993, ngài được chư tôn túc cung cử trách nhiệm Quyền Trưởng ban Trị sự Phật giáo tỉnh từ năm 1993 đến năm 1997. Từ năm 1997 - 2007, ngài được suy cử lên làm Trưởng ban Trị sự Phật giáo tỉnh Đắk Lắk (2 nhiệm kỳ). Trong thời gian này, ngài đã tùy duyên, tùy thời, tùy xứ xử lý các Phật sự để làm cho lợi đạo ích đời phụng sự nhân sinh. Các ngôi đạo tràng tự viện, tịnh xá, tịnh thất, Niệm Phật đường được ngài khích lệ thành lập đúng với Hiến chương của Giáo hội và luật pháp của xã hội, nhằm góp phần ổn định tín ngưỡng trên vùng cao nguyên đất đỏ bazan này.
Trong thời gian hành đạo, ngài đã đem ánh đạo giải thoát, quy y rất nhiều cho đồng bào dân tộc ít người. Ngài thường dạy chư Tăng và Phật tử về tiềm năng giác ngộ của mỗi chúng sanh và thường lấy lời dạy của Đức Phật trong kinh Pháp Hoa dạy lại cho môn đồ đệ tử: “Tất cả chúng sanh đều có Phật tánh. Đức Phật là Phật đã thành, chúng sanh là Phật sẽ thành” để khích lệ mọi người nhận chân được giá trị nhân phẩm của mỗi người để tự thân vươn lên, để viên thành Phật quả.
Sau 2 nhiệm kỳ làm Trưởng ban Trị sự Tỉnh hội, Trưởng lão Hòa thượng được HĐTS GHPGVN tấn phong lên hàng giáo phẩm Hòa thượng Chứng minh Ban Trị sự Phật giáo tỉnh Đắk Lắk (2007 - 2012). Trong thời gian này, ngoài những Phật sự tại tỉnh nhà, ngài còn tranh thủ hành đạo ra miền Trung và miền Bắc - những nơi có nhiều Phật tử có thiện duyên với ngài như Quảng Trị, Nghệ An, Hà Tĩnh, Nam Định, Bắc Giang, Hải Dương, v.v... Sự xuất hiện của một vị Hòa thượng tầm vóc nhỏ bé, ít nói, hay cười, bao dung, tùy hỷ đã đem đến sự bình an và hỷ lạc cho biết bao người.
Ngoài những chuyến hoằng pháp ở các vùng sâu vùng xa trong nước, ngài còn đi vài nước trên thế giới để kết duyên cùng với chư tôn đức Tăng Ni và Phật tử ở Mỹ, Úc và Thái Lan. Trong những chuyến đi ấy, ấn tượng hết sức sâu sắc về hạnh thanh bần thủ đạo của một bậc chân tu đã lưu dấu sâu đậm trong lòng Tăng Ni và Phật tử.
Đối với Hệ phái Phật giáo Khất sĩ, ngài luôn là một vị giáo phẩm khiêm cung đối với chư tôn đức lãnh đạo. Khi nào hệ phái cần sự có mặt của ngài trong các khóa bồi dưỡng trụ trì, giải hạ, đặt đá, khởi công, khánh thành… hay là sự góp ý cho các Phật sự chung, chưa bao giờ Hòa thượng vắng mặt. Đầu năm 2010, khóa tu GIỚI ĐỊNH HUỆ TRUYỀN THỐNG KHẤT SĨ được hình thành mỗi năm 3 khóa, luân phiên các Giáo đoàn, ngài hầu như có mặt đầy đủ để đồng hành và chia sẻ trách nhiệm với chư tôn đức giáo phẩm Hệ phái, với những vai trò như: Giám thiền, Giám luật hoặc Hóa chủ. Sự sách tấn nhẹ nhàng, tùy hỷ và khích lệ hành thiền của ngài đối với hành giả luôn là sự nâng đỡ bước chân tu tập của mỗi người đến với khóa tu.
Trong những năm tháng cuối đời của Hòa thượng, ngài rất quan tâm chăm lo đời sống tinh thần của chư Tăng Ni trong Giáo đoàn, nên từ năm 2010, ngài đã tổ chức các chuyến viếng thăm tất cả các miền tịnh xá thuộc Giáo đoàn III. Nơi nào ngài đến cũng đều ở lại từ 2 đến 3 ngày để an ủi, sách tấn, khích lệ chư Tăng Ni và Phật tử thông qua các buổi thuyết pháp cúng ngọ, trai tăng và chuyện trò thân mật.
Thấy được tiềm năng tu tập, giác ngộ của hàng Tăng Ni trẻ, thế hệ “kế vãng khai lai” nên ngài đã theo sự tổ chức của các bậc đi trước như Trưởng lão Giác Phải khi còn sinh tiền, nên ngài đã tổ chức khóa “BỒI DƯỠNG ĐẠO HẠNH” cho hàng Sa-di, Sa-di-ni và tập sự trong Giáo đoàn mỗi năm 3 khóa. Sự hiện diện chứng minh trong những buổi khai mạc hoặc bế mạc là một ân phước đối với hàng Tăng Ni trẻ, bởi vì nơi ấy suối nguồn diệu giác của một bậc chân tu đạo hạnh khơi nguồn mạch từ bi và trí tuệ được tuôn chảy vào tâm thức trắng trong của thế hệ học trò.
Ngoài ra, bên cạnh phẩm hạnh của một bậc chân tu, ngài còn có một ý tưởng rất tiến bộ, hội nhập với chư tôn đức giáo phẩm Hệ phái và Giáo hội. Ngài luôn khích lệ, tạo điều kiện cho đệ tử trong Giáo đoàn và tại tịnh xá xuất dương cầu học Phật pháp, để làm phương tiện tu tập cho bản thân, phụng sự Đạo pháp và Dân tộc.
Đối với các công tác xã hội, ngài luôn tùy duyên, tùy hỷ và có những đóng góp tích cực khi duyên đến. Chính vì vậy, các giới, các cơ quan chức năng luôn hoan hỷ khi mời được ngài tham gia vào các vai trò như:
Năm 1986 - 2013: Ủy viên Ủy ban MTTQVN tỉnh Đắk Lắk;
Năm 1996 - 2006: Đại biểu Hội đồng Nhân dân tỉnh Đắk Lắk;
Năm 2009 - 2013: Ủy viên Ủy ban Trung ương MTTQVN nhiệm kỳ VII.
Ngoài ra, ngài còn là Ủy viên Hội Khuyến học, khuyến tài tỉnh Đắk Lắk và Ủy viên Hội đồng Giáo dục và Đào tạo tỉnh Đắk Lắk.
Để ghi nhận và tán dương những đóng góp của ngài với Đạo pháp và Dân tộc, ngài đã được Nhà nước và Giáo hội trao tặng nhiều bằng khen:
- Huân chương “ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC” do Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam tặng.
- Huy chương “VÌ SỰ NGHIỆP ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC” do Ủy ban Trung ương MTTQVN tặng.
- Bằng “TUYÊN DƯƠNG CÔNG ĐỨC” năm 2002, năm 2007 và năm 2012 do Chủ tịch Hội đồng Trị sự GHPGVN tặng.
Công đức hoằng dương Phật pháp của Hòa thượng thật lớn lao, nên tại Đại hội Phật giáo toàn quốc kỳ VII (2012-2017), GHPGVN suy tôn Hòa thượng vào Ban Thường trực HĐCM GHPGVN.
IV. Những ngày tháng cuối đời
Đầu năm 2013, sức khỏe của ngài không còn ổn định như xưa, thỉnh thoảng có những cơn đau do tứ đại bất hòa. Như thường lệ, ngài không nói gì về tình trạng sức khỏe của mình, chỉ lặng lẽ nhịn cơm, uống nước lã và tu thiền trị bệnh. Từ ngày tu tới ngày viên tịch, ngài chưa dùng thuốc, dù là loại thuốc gì, chỉ kham nhẫn chịu đựng và dùng pháp môn Số tức quán để điều hòa thân tứ đại giả hợp. Sau những ngày tự trị bệnh như vậy, sức khỏe lại bình phục, rồi ngài vẫn thuyết pháp, giảng đạo, chứng minh trai tăng, chứng minh các Phật sự của Giáo hội, Hệ phái, hay của Giáo đoàn.
Sáng 25 tháng 2, sức khỏe ngài vẫn bình thường, ngài đã hoan hỷ chứng minh cho hỷ sự hằng thuận của một gia đình Phật tử có truyền thống quy y Tam bảo, phụng sự Phật pháp, gắn bó mọi sinh hoạt của tịnh xá. Sau khi thuyết giảng về ý nghĩa tương quan tương duyên trong các mối quan hệ và tầm quan trọng của nếp sống đạo đức qua Ngũ giới, ngài đã thu thần thị tịch tại chánh điện tịnh xá Ngọc Quang lúc 9 giờ 45 phút ngày 25 tháng 2 năm Quý Tỵ (nhằm mùng 5 tháng 4 năm 2013).
Trụ thế: 84 năm
Hạ lạp: 44 năm
Cung cách xưa nay của ngài thầm lặng, đến đi tự tại, tùy duyên vô ngại như cánh hạc thinh không. Gần 45 năm tận tụy hết lòng phục vụ Đạo pháp, Giáo hội, nghiêm trì giới luật, khơi thông Tổ mạch, thắp sáng đèn thiền. Những đóng góp của Ngài cho đạo pháp và quê hương thật vô cùng cao quý, không sao kể hết, làm rạng danh tông môn Khất sĩ, xứng danh bậc “Tòng lâm thạch trụ” của GHPGVN.
Dẫu rằng, Hòa thượng đã đi vào thế giới vô tung bất diệt, nhưng gương sáng giới hạnh và tinh thần phục vụ Đạo pháp - Dân tộc suốt cuộc đời của ngài vẫn còn mãi mãi trong lòng của mọi người, mọi Phật tử, Tăng Ni trong Giáo đoàn, Giáo hội Phật giáo Việt Nam và dân tộc Việt Nam.
Phẩm hạnh đời đời còn lưu dấu
Đức hiền muôn thuở vẫn thơm hương.
Nam-mô Đại từ bi Ngọc Quang thiền chủ, Niết-bàn tọa vị, tác đại chứng minh.
Thượng tọa Thích Châu Quang, Ủy viên HĐTS-Trưởng Ban Trị sự GHPGVN tỉnh Dak Lak, thay mặt Tăng Ni Phật tử tỉnh nhà phát biểu tưởng niệm
Thượng tọa Thích Châu Quang, Ủy viên HĐTS-Trưởng Ban Trị sự GHPGVN tỉnh Dak Lak, thay mặt Tăng Ni Phật tử tỉnh nhà phát biểu tưởng niệm ân đức cao cả của Cố Hòa thượng đối với sự phát triển và trang nghiêm của Phật giáo Dak Lak như ngày hôm nay, là tấm gương sáng ngời về đạo hạnh và nghiêm trì giới luật để cho Tăng Ni Phật tử noi theo trên lộ trình tu tập và hành đạo…
Hòa thượng Thích Giác Toàn, Phó Chủ tịch HĐTS đạo từ chứng minh
Thay mặt chư tôn giáo phẩm Ban Thường trực HĐCM, HĐTS/GHPGVN, Hòa thượng Thích Giác Toàn, Phó Chủ tịch HĐTS đạo từ chứng minh Môn đò pháp quyến tứ chúng Giáo đoàn III và Tịnh xá Ngọc Quang với lòng hiếu đạo đối với bậc Ân sư và Bổn sư, tổ chức lễ tưởng niệm Đại tường Cố Hòa thượng Giác Dũng thật trang nghiêm và long trọng. Và nhân dịp này, Hòa thượng cũng đã nhắc lại những công hiến cao quý của Cố Hòa thượng Giác Dũng trong việc xiển dương đạo pháp, truyền trì mạng mạch Phật giáo đối với Giáo hội PGVN nói chung và Đạo Phật Khất sĩ nói riêng. Sau cùng, Hòa thượng cảm tác bài thơ “ Tịnh Lạc Chơn Thường” dâng lên tưởng niệm Giác linh Hòa thượng Giác Dũng:Dòng thời gian thấm thoát trôi
Nhớ người xưa…dạ bồi hồi vấn vương
Buôn Ma Thuột buổi mờ sương
Bóng y vàng đẫm mây buồn chiều xuân
Linh Sơn pháp lữ bâng khuâng
Nụ cười ánh mắt chập chờn thiền quang
Vào ra phảng phất đạo tràng
Âm ba đồng vọng ngân vang núi rừng
Người về chim sóc… vui mừng
Người đi suối lệ rung rung tiễn chào!
Thời gian đọng hạt tâm giao
Thời gian còn mãi sắc màu nhớ thương
Đạo sư tịnh lạc chon thường
Nghiêm trang từ tốn diệu phương hộ đời
Mỗi bước đi, dấu ấn Người
An nhiên tự tại niềm vui thế trần
Một ngày dừng bước phù vân
Pháp âm vi diệu hóa thần bay xa
Ngọc Quang xưa mật Ba-la
Ngọc Quang nay hiện thăng hoa nhiệm mầu
Thân này như hạt mưa thu
Tam thiên trường mộng đồng dao nẽo về
Một giờ lai khứ Bồ đề
Tịnh không như thị đường quê Niết bàn
Nam mô Cực lạc sen vàng
A Di Đà Phật rỡ ràng Tây phương.
TX.Ngọc Quang, 24/2/Ất Mùi-2015
TRẦN QUÊ HƯƠNG
Kết thúc buổi lễ là phần dâng hương tưởng niệm của chư Tôn giáo phẩm và toàn thể đạo tràng Tịnh xá Ngọc Quang cúng dường Trai tăng, tiệc chay thân mật quan khách cùng phật tử thập phương.
Chư Tôn Đức HĐTS GHPGVN dâng hương tưởng niệm
Chư Tôn Đức Ban trị sự GHPGVN tỉnh DakLak dâng hương tưởng niệm
Quan khách Chính quyền dâng hương tưởng niệm cố HT Thích Giác Dũng
TT Thích Giác Tiến thay măt BTC dâng lời cảm tạ
Nhân dịp lễ Đại tường Cố Hòa thượng Thích Giác Dũng, vào lúc 20 giờ tối 23/2 Ất Mùi, Hòa thượng Giác Toàn, Phó Chủ tịch HĐTS/GHPGVN đã có thời thuyết giảng giáo lý cho đại chúng Tăng Ni, Phật tử tại giảng đường Minh Đăng Quang Tịnh xá Ngọc Quang, cả hàng ngàn người tham dự. Một số hình ảnh diễn ra trong buổi lễ
Tin, ảnh Phúc Quý - Đông Triều
(Ban TTTT/PG Daklak)
Các tin đã đăng: